Επεξεργασμένα τρόφιμα: Μάθε ποια είναι και πώς να τα εντοπίζεις!

Τα τελευταία χρόνια ακούς συχνά τους επιστήμονες υγείας να μιλούν για τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τις επιπτώσεις που έχουν στην υγεία και τον οργανισμό μας. 

Ποια είναι, όμως, τα επεξεργασμένα τρόφιμα; Ποιες είναι οι επιπτώσεις στον οργανισμό και πώς μπορείς να τα εντοπίσεις; 

Διάβασε το άρθρο αυτό και θα μάθεις τα πάντα για τα επεξεργασμένα τρόφιμα!

Ποια τρόφιμα ονομάζουμε επεξεργασμένα;

Επεξεργασμένα ονομάζονται όλα τα τρόφιμα που περνούν έστω μία επεξεργασία, μηχανική ή χημική, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας τους. Σκοπός της επεξεργασίας είναι είτε η τροποποίησή τους είτε η συντήρησή τους (π.χ. παστερίωση, ξήρανση, ψήσιμο κ.α.) . Ωστόσο, ο βαθμός και η έκταση της επεξεργασίας των τροφίμων διαφέρει. Για τον λόγο αυτό διακρίνονται σε τέσσερις βασικές κατηγορίες (σύμφωνα με το σύστημα ταξινόμησης NOVA):

1. Μη επεξεργασμένες ή ελάχιστα επεξεργασμένες τροφές:

Πρόκειται για τις τροφές που έχουν λάβει μικρή μηχανική κυρίως επεξεργασία όπως αφαίρεση μη βρώσιμων ή ανεπιθύμητων μερών, ξήρανση, σύνθλιψη, άλεση, ψήσιμο, βράσιμο, παστερίωση, ψύξη, κατάψυξη, τοποθέτηση σε δοχεία, συσκευασία υπό κενό ή μη αλκοολική ζύμωση, με βασικό σκοπό την παράταση του χρόνου ζωής. Δεν προστίθενται άλλες ουσίες όπως αλάτι, ζάχαρη, έλαια. Παράδειγμα τέτοιων τροφίμων είναι τα φρούτα και λαχανικά, οι ανάλατοι ξηροί καρποί, το γάλα.

2. Επεξεργασμένα μαγειρικά συστατικά: 

Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν τα συστατικά που λαμβάνονται απευθείας από τη φύση όπως τα έλαια, το βούτυρο, η ζάχαρη και το αλάτι και επεξεργάζονται με βιομηχανικές διεργασίες ώστε να τα χρησιμοποιήσουμε για το μαγείρεμα του φαγητού. Τέτοιες διεργασίες είναι η συμπίεση, η φυγοκέντρηση και η διήθηση.

Συνήθως δεν καταναλώνονται μόνα τους αλλά χρησιμοποιούνται για την προετοιμασία των τροφίμων της πρώτης ομάδας.

3. Επεξεργασμένα τρόφιμα:

Στα επεξεργασμένα τρόφιμα ανήκουν όσες τροφές έχουν δεχτεί βιομηχανική επεξεργασία με τέτοιο τρόπο ώστε να τους έχει προστεθεί κάποιο συστατικό όπως ζάχαρη, αλάτι κ.α. Παραδείγματα τέτοιων τροφών είναι οι κονσέρβες, οι αλατισμένοι ξηροί καρποί, οι έτοιμοι χυμοί, τα επεξεργασμένα ή καπνιστά κρέατα και το τυρί.

4. Εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα ή Υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα:

Σε αυτή την τελευταία κατηγορία ανήκουν οι τροφές που περνούν από σειρά βιομηχανικών διεργασιών που περιλαμβάνουν την προσθήκη αλατιού, ελαίων, ζάχαρης καθώς και τα γνωστά μας πρόσθετα συντηρητικά, σταθεροποιητές χρώματος, ενισχυτικά γεύσης, γλυκαντικά κ.α. Παραδείγματα τέτοιων τροφίμων είναι τα πατατάκια, μπισκότα, σφολιατοειδή, αλλαντικά, παγωτά εμπορίου, αναψυκτικά κ.α.

Πώς επηρεάζουν την υγεία μας τα επεξεργασμένα τρόφιμα;

Η επεξεργασία των τροφών δεν σημαίνει απαραίτητα πως βλάπτει την υγεία μας. Ας μην ξεχνάμε πως και το μαγείρεμα στο σπίτι μορφή επεξεργασίας είναι. 

Ωστόσο, ο βαθμός και το είδος της επεξεργασίας είναι αυτά που κάνουν τη διαφορά, καθώς ιδιαίτερα στην τελευταία κατηγορία, η προσθήκη κορεσμένου λίπους και διαφόρων ειδών προσθέτων ενδέχεται να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία μας όπως κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας, αυξημένη LDL χοληστερόλη («κακή), κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, γαστρεντερικές διαταραχές κ.α.

Όπως καταλαβαίνεις τα περισσότερο επιβλαβή για τον οργανισμό επεξεργασμένα τρόφιμα είναι όσα ανήκουν στην τελευταία κατηγορία και πρόκειται για τα γνωστά μας: αναψυκτικά, συσκευασμένα σνακ, παγωτά εμπορίου, έτοιμες σάλτσες και γεύματα, προϊόντα επεξεργασίας κρέατος (ζαμπόν, λουκάνικα, μπέικον κ.α.), σφολιατοειδή. Έχουν πολύ χαμηλή θρεπτική αξία και συνήθως είναι πλούσια σε θερμίδες.

Πώς μπορείς να τα εντοπίσεις;

Φυσικά δεν μπορείς να γνωρίζεις όλες τις διαδικασίες και τους βαθμούς επεξεργασίας των τροφών απέξω. Αυτό, όμως, που θα σε βοηθήσεις να διακρίνεις το πόσο επεξεργασμένο είναι ένα τρόφιμο είναι η διατροφική ετικέτα.

Σε αυτήν αναγράφονται όλα τα συστατικά που περιέχονται μέσα στο τρόφιμο καθώς και το είδος της επεξεργασίας που έχει υποστεί. 

Τι θα πρέπει να προσέχεις, λοιπόν, κατά την αγορά ενός τροφίμου;

Πρόσθετα σάκχαρα

Πρόσθετα είναι τα σάκχαρα που προστίθενται κατά την επεξεργασία των τροφίμων με στόχο τη βελτίωση της γεύσης, οσμής, του χρώματος κ.α. Φυσικά, δεν θα δεις πάντα το όνομα «ζάχαρη» αλλά  διάφορες ονομασίες όπως μαλτόζη, σιρόπι καλαμποκιού, αμυλοσίροπο, μολάσσα, συμπυκνωμένος χυμός φρούτων κ.α.

Αλάτι (νάτριο)

Το αλάτι είναι το συστατικό που προστίθεται σε όλα σχεδόν τα τρόφιμα αφού παρατείνει τη διάρκεια ζωής τους! Με τον τρόπο αυτό, όμως, αυξάνεται και η πρόσληψη νατρίου στη διατροφή μας. Το ψωμί για παράδειγμα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τροφίμου πλούσιου σε νάτριο. Όπως συμβαίνει βέβαια με τη ζάχαρη, έτσι και με το αλάτι, αρκετές φορές η ύπαρξή του κρύβεται πίσω από άλλα ονόματα όπως χλωριούχο νάτριο, γλουταμινικό νάτριο, φωσφορικό δινάτριο. Προτίμησε προϊόντα με περιεκτικότητα σε αλάτι μικρότερη του 1 γραμμ.

Λιπαρά

Τα κορεσμένα και τα τρανς λιπαρά είναι ακόμη ένα στοιχείο που προστίθεται στα τρόφιμα και πρέπει να δίνεις μεγάλη προσοχή στην περιεκτικότητά τους. Ειδικά τα τρανς λιπαρά είναι ιδιαίτερα επιβλαβή για τον οργανισμό. Για αυτό θα πρέπει να δίνεις βάση στην ετικέτα για την ύπαρξη τρανς ή υδρογονωμένων λιπαρών και να τα αποφεύγεις. Καλό είναι να προτιμάς τρόφιμα που περιέχουν συνολική ποσότητα μικρότερη των 3 γραμμ. κορεσμένων λιπαρών ανά 100 γραμμ. προϊόντος.

Συμβουλή: 

Πέραν από τα παραπάνω, ένας εύκολος τρόπος να αναγνωρίσεις ένα επεξεργασμένο και υπερ-επεξεργασμένο τρόφιμο είναι οι άγνωστες λέξεις στην ετικέτα τροφίμου! Όσες περισσότερες άγνωστες λέξεις βλέπεις κατά την ανάγνωση, τόσο κατά πάσα πιθανότητα πιο επεξεργασμένο είναι το τρόφιμο που κρατάς στο χέρι σου! 

Όταν δεις στην ετικέτα τα συστατικά κραμβέλαιο, φοινικέλαιο, καραγενάνη, κόμμι, ξανθάνη, μαλτοδεξτρίνη, δεξτρόζη, σιρόπι γλυκόζης, είναι καλύτερα να το αφήσεις πίσω στο ράφι και να επιλέξεις εκείνο που γνωρίζεις τουλάχιστον 4-5 συστατικά!

Για το τέλος…

Το ερώτημα που μένει στο τέλος, είναι αν μπορούμε να βγάλουμε από την καθημερινή μας διατροφή εντελώς τα επεξεργασμένα τρόφιμα. Δεδομένου του τρόπου ζωής και της σύγχρονης παραγωγικής διαδικασίας η απάντηση είναι μάλλον αρνητική. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως δεν μπορούμε να μειώσουμε αισθητά την κατανάλωσή τους, ιδιαίτερα των επεξεργασμένων και υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων. Πώς; Μαθαίνοντας να κάνουμε υγιεινές επιλογές και βελτιώνοντας τη σχέση μας με τη διατροφή.

Αν χρειάζεσαι βοήθεια για να βελτιώσεις τη σχέση σου με τη διατροφή, μπορείς να επικοινωνήσεις μαζί μου εδώ!

Θέλεις να μαθαίνεις πρώτη/ος όλα τα νέα για τη διατροφή και την υγεία;

Ακολούθησε με στο Instagram και κάνε Like στη σελίδα μου στο Facebook !