Διατροφή και Χημειοθεραπεία: Ιδιαίτερες Aνάγκες και Διατροφική Υποστήριξη

Ο καρκίνος αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, με εκατομμύρια νέα περιστατικά να καταγράφονται κάθε χρόνο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι διαγιγνώσκονται με καρκίνο ετησίως, με τους πιο συχνούς τύπους καρκίνου να είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, του μαστού, του παχέος εντέρου και του προστάτη. 

Η σωστή διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη των καρκινοπαθών, τόσο κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας όσο και την περίοδο της αποκατάστασης. Οι ιδιαίτερες διατροφικές ανάγκες του ατόμου εξαρτώνται από τον τύπο καρκίνου, τις θεραπείες που ακολουθούνται και τη γενικότερη κατάσταση του οργανισμού. Η κατάλληλη διατροφή μπορεί να συμβάλει στη διαχείριση των παρενεργειών της θεραπείας, στην ανάρρωση και στη γενικότερη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ατόμου. Παράλληλα, η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος μέσω της διατροφής είναι απαραίτητη έτσι ώστε να μπορέσει ο οργανισμός να αντιμετωπίσει την ασθένεια.

Ιδιαίτερες Ανάγκες των Καρκινοπαθών σε Θρεπτικά Συστατικά

Οι καρκινοπαθείς είναι απαραίτητο να εξασφαλίζουν μέσω της διατροφής τους:

• Επαρκή ενέργεια: Η απώλεια βάρους και μυϊκής μάζας είναι συχνή παρενέργεια των θεραπειών, συνεπώς η επαρκής πρόσληψη ενέργειας μέσω της διατροφής είναι απαραίτητη.
• Επαρκή Πρωτεΐνη: Η πρωτεΐνη είναι απαραίτητη στους καρκινοπαθείς για την ανάπλαση και ανάπτυξη της μυϊκής μάζας, την επούλωση των ιστών και τη στήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος τα οποία επηρεάζονται από τις παρενέργειες των θεραπειών.
• Βιταμίνες και μέταλλα: Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι βιταμίνες A, C, D, E και ο ψευδάργυρος, που υποστηρίζουν το ανοσοποιητικό και προστατεύουν τα κύτταρα από το οξειδωτικό στρες.
• Υγρά: Η ενυδάτωση είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της καλής λειτουργίας του οργανισμού και την αντιμετώπιση των παρενεργειών της χημειοθεραπείας.

Πώς επηρεάζει η χημειοθεραπεία τη διατροφή

Η χημειοθεραπεία αποτελεί μια από της κύριες μεθόδους αντιμετώπισης του καρκίνου, κατά την οποία χρησιμοποιούνται ισχυρά φάρμακα για την εξάλειψη των καρκινικών κυττάρων. Ωστόσο, μπορεί να επηρεάζει και τα υγιή κύτταρα που αναπτύσσονται γρήγορα, όπως αυτά του δέρματος, των μαλλιών και του πεπτικού συστήματος, προκαλώντας παρενέργειες που μπορούν να επηρεάσουν και τη διατροφική συμπεριφορά του ασθενούς.

Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, ο οργανισμός καταναλώνει περισσότερη ενέργεια και πρωτεΐνη για να στηρίξει τη λειτουργία των οργάνων, να αποκαταστήσει τον μυϊκό ιστό και να αντιμετωπίσει τις λοιμώξεις. Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητη η αύξηση της θερμιδικής και πρωτεϊνικής πρόσληψης ώστε να αποφευχθεί η απώλεια βάρους και ο υποσιτισμός. 

Συνιστάται η κατανάλωση ποικιλίας τροφών, όπως:

Πρωτεϊνούχες τροφές: Φυτικές πηγές πρωτεΐνης όπως φασόλια, φακές, σόγια, καθώς και άπαχες ζωικές πρωτεΐνες όπως κοτόπουλο, γαλοπούλα, ψάρια, θαλασσινά, αυγά κ.λπ.

Φρούτα και λαχανικά: Ποικιλία πολύχρωμων φρούτων και λαχανικών που προσφέρουν βιταμίνες, μέταλλα και είναι πλούσιες πηγές αντιοξειδωτικών κ.λπ.

Γαλακτοκομικά και φυτικά υποκατάστατα γάλακτος με χαμηλά λιπαρά: Γάλα, τυρί, ελληνικό γιαούρτι, κεφίρ, αλλά και φυτικά υποκατάστατα όπως γάλα αμυγδάλου, σόγιας και ρυζιού κ.λπ.

Δημητριακά ολικής αλέσεως και αμυλούχα λαχανικά: Βρώμη, κινόα, καστανό ρύζι, πατάτες, μπιζέλια, ψωμί ολικής, δημητριακά κ.λπ.

Υγιεινά λιπαρά: Ελαιόλαδο, ξηροί καρποί, αβοκάντο και βούτυρα ξηρών καρπών.

Υγρά: Νερό, τσάι, καφές χωρίς καφεΐνη, γάλα κ.λπ.

Διατροφική Διαχείριση των Παρενεργειών

Οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας μπορεί να επηρεάσουν όχι μόνο την όρεξη αλλά και την ικανότητα κατανάλωσης τροφής. Συνεπώς, είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να ακολουθήσει  διατροφικές πρακτικές που θα τον βοηθήσουν να ανακουφιστεί από τα συμπτώματα αλλά και θα του παρέχουν όλα όσα έχει ανάγκη ο οργανισμός του. 

Τα πιο συχνά συμπτώματα που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας είναι:

• Ναυτία και έμετος: Συστήνεται η κατανάλωση στερεών τροφών όπως κράκερς ή τοστ, η κατανάλωση μικρών ποσοτήτων υγρών καθόλη τη διάρκεια της ημέρας, μικρά και συχνά γεύματα όσο το δυνατόν πιο στεγνά και είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να μην πιέζει τον εαυτό του να καταναλώσει οποιαδήποτε τροφή καθώς μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Καλό είναι τα γεύματα να καταναλώνονται σε θερμοκρασία δωματίου ώστε να ελαχιστοποιούνται οι έντονες μυρωδιές που προκαλούν τη ναυτία.
• Απώλεια όρεξης: Η μερική ή ολική απώλεια όρεξης είναι συχνή παρενέργεια της χημειοθεραπείας η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη απώλεια βάρους. Για να μπορέσει ο ασθενής να διαχειριστεί τη μειωμένη ή ολική απώλεια όρεξης συστήνεται η κατανάλωση μικρών και τακτικών γευμάτων, εύκολα προσβάσιμα σνακ ώστε να τα καταναλώνει όταν είναι δυνατόν, μικρές και τακτικές γουλιές υγρών όπως σούπα, γάλα, χυμό, smoothies που προσφέρουν θερμίδες και θρεπτικά συστατικά. Επίσης, είναι σημαντικό ο κάθε ασθενείς να βρει την κατάλληλη ώρα μέσα στην ημέρα κατά την οπόια τα συμπτώματα είναι σε ύφεση και να καταναλώνει εκείνο το διάστημα τη μεγαλύτερη ποσότητα τροφής.

• Αλλαγές στη γεύση: Εάν τα τρόφιμα παρουσιάζουν περίεργη γεύση, ο ασθενής μπορεί να δοκιμάσει εναλλακτικές πηγές όπως για παράδειγμα αντί για κόκκινο κρέας κοτόπουλο ή αυγά, να προσθέσει μπαχαρικά της αρεσκείας του ή να μαρινάρει τις τροφές από το προηγούμενο βράδυ.
• Δυσκολία στην κατάποση: Η δυσκολία στην κατάποση είναι ακόμη μια παρενέργεια που παρουσιάζεται κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας και δυσκολεύει τον ασθενή στη σίτιση. Για να αντιμετωπιστεί, συστήνεται η επιλογή μαλακών τροφών που είναι εύκολα στην κατάποση όπως σούπες λαχανικών βελουτέ, μαλακά τυριά όπως cottage, χούμους οσπρίων, γιαούρτι, αυγά ποσέ ή scrabbled κ.λπ. 
• Ξηροστομία / πληγές στη στοματική κοιλότητα: Σε πολλές περιπτώσεις η χημειοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει ξηροστομία ή πληγές στο εσωτερικό της στοματικής κοιλότητας που ενδέχεται να επηρεάσουν τη σίτιση. Συστήνεται η αποφυγή όξινων ή/και πικάντικών τροφών όπως λεμόνι, πορτοκάλι, πιπεριές, ξίδι, τσίλι που μπορεί να εντείνουν τον πόνο, η επιλογή μαλακών και εύκολων στην κατάποση τροφίμων κατά προτίμηση σε θερμοκρασία δωματίου όπως σούπες, μαλακά τυριά όπως cottage, χούμους οσπρίων, γιαούρτι, αυγά ποσέ ή scrabbled κ.λπ.

Οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας μπορεί να επηρεάσουν και το γαστρεντερικό σύστημα του ασθενούς εμφανίζοντας συμπτώματα όπως:

• Διάρροια: Συστήνεται η επιλογή τροφίμων με χαμηλή περιεκτικότητα φυτικών ινών για όσο διάστημα διαρκεί η διάρροια (δημητριακά ολικής, σιτηρά, φρούτα και λαχανικά με τη φλούδα τους). Παράλληλα, η ισορροπία των ηλεκτρολυτών είναι πολύ σημαντική για να αποφευχθεί η αφυδάτωση συνεπώς συστήνεται η αύξηση των τροφίμων που είναι πλούσια σε κάλιο όπως μπανάνες, πατάτες και η αποφυγή της καφεΐνης που μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση. 
• Δυσκοιλιότητα: Συστήνεται η αύξηση της πρόσληψης τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες όπως τα δημητριακά ολικής, τα φρούτα και τα λαχανικά, το γιαούρτι, το κεφίρ σε συνδυασμό με την αύξηση της κατανάλωσης υγρών και η επαρκής ξεκούραση. Εάν είναι δυνατόν συστήνεται η αύξηση της ήπιας σωματικής δραστηριότητας.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ: Διατροφή και Νόσος Πάρκινσον

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, δεν υπάρχει ένα ενιαίο πρόγραμμα διατροφής για τους καρκινοπαθείς καθώς ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου αλλά και τις ιδιαιτερότητες του κάθε οργανισμού συστήνεται ένα εξατομικευμένο διατροφικό πλάνο που αφενός μπορεί να ανακουφίσει από τις παρενέργειες των χημειοθεραπειών αφετέρου θα εξασφαλίσει ότι ο ασθενής λαμβάνει όλα τα θρεπτικά συστατικά που έχει ανάγκη ο οργανισμός του για να αντιμετωπίσει τη νόσο. 

Αν χρειάζεσαι οποιαδήποτε βοήθεια μη διστάσεις να επικοινωνήσεις μαζί μου εδώ!

Αν θέλεις να μάθεις τα πάντα για την υγιεινή διατροφή ακολούθησε με στο Instagram ή κάνε like στη σελίδα μου στο Facebook.