Διατροφικές Διαταραχές: Αίτια, Είδη και Αντιμετώπιση

Τα τελευταία χρόνια ολοένα και αυξάνεται παγκοσμίως το ποσοστό των ατόμων που εμφανίζουν διατροφικές διαταραχές. Πρόκειται για ένα πολύπλοκο φάσμα ψυχογενών κυρίως διαταραχών με κύριο κοινό στοιχείο την υπερβολική ενασχόληση του ατόμου με το βάρος και την εικόνα του σώματός του που το οδηγεί σε δυσλειτουργική σχέση με τη διατροφή, η οποία και εκδηλώνεται με διάφορα συμπτώματα ανάλογα με το είδος της διατροφικής διαταραχής.

Αίτια Διατροφικών Διαταραχών

Τα αίτια των διατροφικών διαταραχών είναι πολυπαραγοντικά με τα κυριότερα να εντοπίζονται σε γενετικούς, ψυχολογικούς, περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς παράγοντες.

1.Γενετικοί Παράγοντες: 

Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι διατροφικές διαταραχές ενδέχεται να έχουν μια κληρονομική βάση. Έρευνες έχουν δείξει ότι άτομα με οικογενειακό ιστορικό διατροφικών διαταραχών είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν και οι ίδιοι διατροφικές διαταραχές. Γονιδιακοί παράγοντες μπορεί να επηρεάζουν τη χημεία του εγκεφάλου, ειδικά τα επίπεδα της σεροτονίνης, η οποία παίζει ρόλο στη ρύθμιση της διάθεσης και της όρεξης.

2.Ψυχολογικοί Παράγοντες: 

Οι ψυχολογικοί παράγοντες είναι καθοριστικοί στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών. Χαμηλή αυτοεκτίμηση, τελειομανία, και αγχώδεις διαταραχές συχνά συνυπάρχουν με διατροφικές διαταραχές. Επίσης, τραυματικές εμπειρίες, όπως η σεξουαλική ή συναισθηματική κακοποίηση, μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση διατροφικών διαταραχών.

3.Περιβαλλοντικοί και Κοινωνικοί Παράγοντες: 

Η πίεση από τα μέσα ενημέρωσης, τα social media και τα κοινωνικά πρότυπα ομορφιάς συμβάλλουν στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών. Οι εικόνες αδύνατων μοντέλων και διασημοτήτων, οι εικόνες που έχουν υποστεί επεξεργασία ή δημιουργούνται μέσω τεχνητής νοημοσύνης δημιουργούν μη ρεαλιστικές προσδοκίες για την εικόνα του σώματος, οδηγώντας σε ανθυγιεινές μεθόδους απώλειας βάρους. Επιπλέον, το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει ένα άτομο, όπως οικογένεια και φίλοι, μπορεί να επηρεάσει τις διατροφικές του συνήθειες.

Είδη Διατροφικών Διαταραχών

Τα είδη των διατροφικών διαταραχών είναι τα εξής:

• Νευρική ανορεξία
• Νευρική βουλιμία
• Αδηφαγική διαταραχή
• Σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας
• Ορθορεξία

Νευρική Ανορεξία

Η νευρική ανορεξία συνήθως εκδηλώνεται ως άρνηση κατανάλωσης τροφής με απώτερο στόχο τη διατήρηση του βάρους ή την απώλεια κιλών. Το άτομο που εμφανίζει νευρική ανορεξία έχει δημιουργήσει διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος, θεωρώντας ότι το βάρος του είναι αυξημένο, νιώθει φόβο και άγχος πως η κατανάλωση φαγητού θα το οδηγήσει στην αύξηση των κιλών του. Επιδιώκει να έχει ένα «στεγνό», αδύνατο σώμα που μοιάζει με παιδικό.

Η νευρική ανορεξία συνήθως συνυπάρχει και με άλλα προβλήματα υγείας, σωματικά και ψυχικά όπως απώλεια εμμήνου ρύσεως, βραδυκαρδία, αρρυθμίες, υπόταση, αφυδάτωση, οστεοπενία / οστεοπόρωση που οδηγούν σε συχνά κατάγματα, δυσκοιλιότητα, διαταραχές ύπνου, χαμηλή ανοσοποιητική λειτουργία καθώς και σε πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας που μπορεί να οδηγήσουν σε θάνατο.

Νευρική Βουλιμία

Η νευρική βουλιμία εκδηλώνεται ως υπερβολική κατανάλωση τροφής την οποία ο ασθενής δεν μπορεί να ελέγξει που συνοδεύεται από ακατάλληλες αντισταθμιστικές μεθόδους εκκαθάρισης για τη διαχείριση του βάρους όπως χρήση καθαρτικών ή διουρητικών χαπιών, εμετούς, υπεργυμναστική, αυστηρές δίαιτες κ.α. Συχνά περιγράφεται ως ένας φαύλος κύκλος υπερφαγικών επεισοδίων, μεθόδων εκκαθάρισης, διαιτών. 

Οι ασθενείς με νευρική βουλιμία συνήθως εμφανίζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη, διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος. Η νευρική βουλιμία έχει παρατηρηθεί ότι ξεκινά στην εφηβεία ενώ παρουσιάζεται πιο συχνά σε γυναίκες παρά σε άνδρες.

Όπως και η νευρική ανορεξία, έτσι και η νευρική βουλιμία έχει επιπτώσεις σωματικές μεταξύ των οποίων παρατηρούνται αφυδάτωση, διάρροια, δυσκοιλιότητα, προβλήματα στο πεπτικό εξαιτίας των μεθόδων εκκαθάρισης που υιοθετούνται, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, υπογλυκαιμία, δυσλειτουργίες στην έμμηνο ρύση.

Διατροφικές Διαταραχές Μη Προσδιοριζόμενες Διαφορετικά

Στην κατηγορία αυτή, εντάσσονται όλες οι διατροφικές διαταραχές που δεν πληρούν τα αυστηρά κριτήρια των δύο προλεχθέντων διατροφικών διαταραχών. Πιο συγκεκριμένα στην κατηγορία αυτή εντάσσονται:

Η νευρική ορθορεξία:

Η ορθορεξία είναι η διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την προσκόλληση ή την εμμονή των ατόμων στην κατανάλωση υγιεινών τροφίμων. Σε αντίθεση με άλλες διαταραχές, στην ορθορεξία δεν παίζει ρόλο η ποσότητα των τροφίμων που θα καταναλωθούν, αλλά η ποιότητα αυτών. Η υπερβολική ενασχόληση με το είδος της τροφής γίνεται προκειμένου το άτομο να αποφύγει ασθένειες ώστε να βελτιώσει έτσι την υγεία του συνολικά. Γι’ αυτό και τις περισσότερες φορές η ορθορεξία ξεκινάει “αθώα”, με την επιθυμία του ατόμου να βελτιώσει τις διατροφικές συνήθειες και την ποιότητα της ζωής του.

Η αδηφαγική διαταραχή:

Η αδηφαγική διαταραχή είναι μια προσφάτως αναγνωρισμένη διαταραχή πρόσληψης τροφής που αφορά την κατανάλωση μεγαλύτερων από τα φυσιολογικά όρια ποσοτήτων τροφής. Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία, τα κριτήρια για τη διάγνωση της διαταραχής είναι:

1.Επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγίας κατά τα οποία καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα τροφής σε μικρό χρονικό διάστημα

2.Κατά την διάρκεια αυτών των επεισοδίων υπάρχει μεγάλη αίσθηση απώλειας ελέγχου

3.Κατά την διάρκεια των επεισοδίων συμβαίνουν τουλάχιστον 3 από τα παρακάτω: 

• το άτομο τρώει πιο γρήγορα από τον συνηθισμένο ρυθμό 
• το άτομο τρώει μέχρι να νιώσει δυσφορία 
• το άτομο τρώει μεγάλες ποσότητες φαγητού χωρίς να πεινάει
• το άτομο τρώει μόνο του γιατί νιώθει ντροπή και αμηχανία
• το άτομο νιώθει αηδία για τον εαυτό του και μεγάλες ενοχές
• υπάρχει έντονη δυσφορία μετά το επεισόδιο υπερφαγίας

4. Τα επεισόδια υπερφαγίας συμβαίνουν κατά μέσο όρο τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα για 6 μήνες

5. Δεν χρησιμοποιούνται μέθοδοι εκκαθάρισης ή ελέγχου βάρους (εμετός, υπεργυμναστική κ.λπ.) όπως σε άλλες διατροφικές διαταραχές.

Να σημειωθεί εδώ, πως συχνά οι πάσχοντες από αδηφαγική διαταραχή, την συγχέουν με τη νευρική βουλιμία. Ωστόσο, στην αδηφαγική διαταραχή δεν χρησιμοποιούνται οι μέθοδοι εκκαθάρισης που χρησιμοποιούνται στη βουλιμία όπως εμετός, καθαρτικά, διουρητικά κ.α.

Το σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας:

Το σύνδρομο της νυχτερινής υπερφαγίας χαρακτηρίζεται από την υπερκατανάλωση φαγητού κατά τη διάρκεια της νύχτας. Στους ασθενείς που πάσχουν από το σύνδρομο της νυχτερινής υπερφαγίας παρατηρούνται ορισμένα χαρακτηριστικά, που σχετίζονται τόσο με τις νυχτερινές και τις γενικότερες διατροφικές τους συνήθειες, όσο και με τη διάθεση και την ψυχολογία τους. Η νυχτερινή υπερφαγία μπορεί να εκδηλωθεί με κάποιο ή κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα:

• έντονη επιθυμία κατανάλωσης φαγητού μεταξύ βραδινού φαγητού και ύπνου
• υπερκατανάλωση φαγητού κατά τη διάρκεια του δείπνου ή μετά από αυτό
• δυσκολία στον ύπνο, αϋπνίες ή διακοπή ύπνου, που συνοδεύονται από κατανάλωση τροφής
• πρωινή ανορεξία και καθυστέρηση πρώτου γεύματος της ημέρας
• υπερφαγία με σαφή προτίμηση σε τροφές πλούσιες σε ζάχαρη και λιπαρά (ψωμί, πίτσες, πατάτες, μπισκότα, σοκολάτα, σάλτσες, τυριά), η οποία δικαιολογείται από την ενεργοποίηση της σεροτονίνης και της ενδορφίνης που βελτιώνουν την ψυχική διάθεση και προκαλούν την ευχαρίστηση
• κακή διάθεση καθώς βραδιάζει
• μεγάλο άγχος
• τύψεις, ενοχές και αναστάτωση γενικότερα κατά τη διάρκεια του φαγητού

Αντιμετώπιση Διατροφικών Διαταραχών

Η αντιμετώπιση και θεραπεία των διατροφικών διαταραχών είναι σύνθετη διαδικασία και χρειάζεται διεπιστημονική προσέγγιση ώστε να μπορέσουμε να έχουμε αποτελέσματα.

Ο ασθενής θα πρέπει να παρακολουθείται τόσο από επαγγελματία διαιτολόγο-διατροφολόγο για να μπορέσει να εκπαιδευτεί στη διαχείριση του βάρους και να αποκτήσει υγιεινές διατροφικές συνήθειες καθώς και από ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή για την ψυχολογική υποστήριξη της όλης διαδικασίας.

Η ολοένα αυξανόμενη εμφάνιση διατροφικών διαταραχών, αναδεικνύει τον μέγιστο ρόλο της διατροφής και της διατροφικής εκπαίδευσης των ατόμων, από μικρή κιόλας ηλικία. Δημιουργώντας μια ενσυνείδητη και θετική σχέση με το φαγητό από μικρή ηλικία, θα αναπτυχθεί μια υγιής σχέση με τη διατροφή και ένας γενικότερα υγιεινός τρόπος ζωής.

Αν αντιμετωπίζεις οποιαδήποτε δυσκολία σχετικά με τη διατροφή και το βάρος σου, είναι καλό να απευθυνθείς σε έναν επαγγελματία διατροφολόγο-διαιτολόγο, για να μπορέσετε μαζί να βρείτε τη λύση σε όσα σε απασχολούν σχετικά με τη διατροφή σου.

Αν θέλεις να μάθεις τα πάντα για την υγιεινή διατροφή ακολούθησε με στο Instagram ή κάνε like στη σελίδα μου στο Facebook.

Για οποιαδήποτε πληροφορία μη διστάσεις να επικοινωνήσεις εδώ μαζί μου!