Δυσανεξία στη γλουτένη: Τι είναι, ποια είναι τα συμπτώματα & πώς θα την αντιμετωπίσω!

Η δυσανεξία στη γλουτένη, επίσης γνωστή ως ευαισθησία στη γλουτένη ή ευαισθησία μη-κοιλιακής γλουτένης (NCGS), είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται  από την εμφάνιση συμπτωμάτων του γαστρεντερικού συστήματος αλλά και έξω-εντερικών εκδηλώσεων, τα οποία πυροδοτούνται μετά την κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν γλουτένη-μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι, το κριθάρι, τη σίκαλη και μερικές φορές στη βρώμη. 

Αν και υπάρχουν κάποιες ομοιότητες με την κοιλιοκάκη, μια άλλη διαταραχή τυ γαστρεντερικού συστήματος που σχετίζεται με τη γλουτένη, η δυσανεξία στη γλουτένη δεν περιλαμβάνει «επίθεση» του ανοσοποιητικού συστήματος στο λεπτό έντερο, όπως παρατηρείται στην κοιλιοκάκη. Συνήθως, εκδηλώνεται με διάφορα γαστρεντερικά και μη γαστρεντερικά συμπτώματα, προκαλώντας έντονο αίσθημα δυσφορίας στον πάσχοντα σε σημείο που δυσχεραίνει την καθημερινότητά του.

Συμπτώματα δυσανεξίας στη γλουτένη

Τα συμπτώματα της δυσανεξίας στη γλουτένη συνήθως διαφέρουν από άτομο σε άτομο και περιλαμβάνουν τόσο γαστρεντερικές όσο και έξω-γαστρεντερικές εκδηλώσεις με πιο συχνά αναφερόμενα:

– Γαστρεντερικά προβλήματα:

Συμπτώματα όπως φούσκωμα, μετεωρισμό, κοιλιακό άλγος, διάρροια ή/και δυσκοιλιότητα είναι κοινά μεταξύ των ατόμων με δυσανεξία στη γλουτένη. Ωστόσο, τα συμπτώματα είναι κοινά και με εκείνα του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ). Για τον λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό να γίνεται έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση ώστε να αποκλειστούν άλλες παθήσεις. 

– Κόπωση και αδυναμία:

Πολλά άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη αναφέρουν ότι βιώνουν κόπωση, λήθαργο και γενική αδυναμία, η οποία μπορεί να επιμένει ακόμη και μετά από επαρκή ξεκούραση.

– Πονοκέφαλος:

Οι επαναλαμβανόμενοι πονοκέφαλοι ή ημικρανίες συχνά σχετίζονται με τη δυσανεξία στη γλουτένη, αν και οι ακριβείς μηχανισμοί δεν είναι πλήρως κατανοητοί.

– Μυϊκοί πόνοι και αρθραλγίες:

Ορισμένα άτομα μπορεί να εμφανίσουν πόνο στις αρθρώσεις, μυϊκούς πόνους ή δυσκαμψία μετά την κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν γλουτένη.

– Δερματικά εξανθήματα:

Η δυσανεξία στη γλουτένη μπορεί να εκδηλωθεί με δερματικά εξανθήματα, όπως η ερπητοειδής δερματίτιδα, ένα εξάνθημα με φουσκάλες που χαρακτηρίζεται από φαγούρα, κόκκινα εξογκώματα ή φουσκάλες, που συνήθως εντοπίζονται στους αγκώνες, τα γόνατα, τους γλουτούς και το τριχωτό της κεφαλής.

– Νευρολογικά συμπτώματα:

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η δυσανεξία στη γλουτένη μπορεί να οδηγήσει σε νευρολογικά συμπτώματα, όπως εγκεφαλική ομίχλη, δυσκολία συγκέντρωσης και μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα άκρα.

Διάγνωση της δυσανεξίας στη γλουτένη

Η διάγνωση της δυσανεξίας στη γλουτένη μπορεί να είναι δύσκολη λόγω της έλλειψης συγκεκριμένων βιοδεικτών και της επικάλυψης των συμπτωμάτων με άλλες καταστάσεις όπως η κοιλιοκάκη και το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου.

Πρακτικά, καμία εξέταση δεν έχει γίνει ακόμη αποδεκτή από την ιατρική κοινότητα ως αξιόπιστη. Ωστόσο, οι επαγγελματίες υγείας συνήθως ακολουθούν μια συστηματική προσέγγιση, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει:

– Αξιολόγηση των συμπτωμάτων:

Διεξοδική αξιολόγηση των συμπτωμάτων, του ατομικού ιατρικού ιστορικού αλλά και του οικογενειακού ιστορικού διαταραχών που σχετίζονται με τη γλουτένη.

– Αποκλεισμός της κοιλιοκάκης:

Δεδομένου ότι η κοιλιοκάκη έχει αρκετά συμπτώματα κοινά με αυτά της δυσανεξίας στη γλουτένη, αρχικά γίνεται έλεγχος για κοιλιοκάκη μέσω εξετάσεων αίματος, όπως ορολογικές εξετάσεις για αντισώματα,  αντι-τρανσγλουταμινάση των ιστών (tTG) και αντι-ενδομυϊκά αντισώματα (EMA) και κολονοσκόπηση.

– Δίαιτα εξάλειψης της γλουτένης:

Η δίαιτα εξάλειψης της γλουτένης περιλαμβάνει την αφαίρεση όλων των πηγών γλουτένης από τη διατροφή για ένα χρονικό διάστημα (συνήθως αρκετές εβδομάδες) για να παρατηρηθεί εάν τα συμπτώματα βελτιώνονται. Η επανεισαγωγή τροφίμων που περιέχουν γλουτένη μπορεί να βοηθήσει στην επιβεβαίωση της διάγνωσης εάν τα συμπτώματα επανεμφανιστούν.

– Δοκιμή ευαισθησίας στη γλουτένη χωρίς κοιλιοκάκη:

Αν και επί του παρόντος δεν υπάρχει ειδική εξέταση για τη δυσανεξία στη γλουτένη, οι ερευνητές διερευνούν βιοδείκτες και μεθόδους εξέτασης για να βοηθήσουν στη διάγνωσή της. Ορισμένες μελέτες προτείνουν πιθανούς δείκτες όπως αυξημένα επίπεδα ορισμένων αντισωμάτων ή δείκτες εντερικής φλεγμονής.

Αντιμετώπιση της δυσανεξίας στη γλουτένη

Η κύρια θεραπεία για τη δυσανεξία στη γλουτένη περιλαμβάνει την αυστηρή τήρηση δίαιτας ελεύθερης γλουτένης, την αποφυγή δηλαδή όλων των τροφίμων και προϊόντων που περιέχουν σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη.

Οι βασικές εκτιμήσεις για τη διαχείριση της δυσανεξίας στη γλουτένη περιλαμβάνουν:

– Διατροφική εκπαίδευση:

Τα άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη πρέπει να εκπαιδεύονται να αναγνωρίζουν τις πηγές γλουτένης και να μάθουν να διαβάζουν προσεκτικά τις ετικέτες των τροφίμων. Η γλουτένη μπορεί να κρύβεται σε απροσδόκητα μέρη, όπως σάλτσες, καρυκεύματα και επεξεργασμένα τρόφιμα.

– Διατροφική επάρκεια:

Μια δίαιτα χωρίς γλουτένη μπορεί μερικές φορές να είναι ανεπαρκής σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά, όπως φυτικές ίνες, σίδηρο, ασβέστιο και βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Ως εκ τούτου, είναι σημαντική η υιοθέτηση ενός ισορροπημένου διατροφικού προγράμματος πλούσιου σε φρούτα, λαχανικά, άπαχες πρωτεΐνες και δημητριακά χωρίς γλουτένη, όπως κινόα, ρύζι και φαγόπυρο.

– Πρόληψη της διασταυρούμενης μόλυνσης:

Η διασταυρούμενη μόλυνση μπορεί να συμβεί όταν τρόφιμα χωρίς γλουτένη έρχονται σε επαφή με τρόφιμα ή επιφάνειες που περιέχουν γλουτένη. Είναι πολύ σημαντικό να διατηρούνται ξεχωριστά μαγειρικά σκεύη, σανίδες κοπής και εξοπλισμός κουζίνας για να αποφευχθεί η τυχαία έκθεση στη γλουτένη.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται καθώς η διατροφή χωρίς γλουτένη έχει γίνει μόδα και υιοθετείται-λανθασμένα- για την απώλεια βάρους. Θα ήθελα να τονίσω πως η «μόδα» αυτή μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνη για τον ανθρώπινο οργανισμό και δεν πρέπει  να υιοθετείται χωρίς να υπάρχουν παράγοντες που το επιβάλλουν όπως δυσανεξία, αλλεργίες, κοιλιοκάκη. Άτομα χωρίς υποκείμενη πάθηση που το επιβάλλει, δεν πρέπει να αποκλείουν από τη διατροφή τους τη γλουτένη.

Η δυσανεξία στη γλουτένη είναι μια σύνθετη κατάσταση που χρειάζεται ιδιαίτερη διαχείριση και αρκετή προσοχή έτσι ώστε να μπορέσει ο ασθενής να αποφύγει την έξαρση των επίπονων συμπτωμάτων και να εξασφαλίσει μια ποιοτική καθημερινότητα. 

Παρόλο που η διάγνωση μπορεί να είναι δύσκολη, ο συνδυασμός της αξιολόγησης των συμπτωμάτων, του αποκλεισμού της κοιλιοκάκης και της δίαιτας απομάκρυνσης της γλουτένης μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό και τη διαχείριση της πάθησης. 

Η επίσκεψη σε έναν κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο θα μπορέσει να βοηθήσει τα άτομα που πάσχουν από δυσανεξία στη γλουτένη να υιοθετήσουν ένα ισορροπημένο διατροφικό πρόγραμμα ελεύθερο γλουτένης χωρίς τον κίνδυνο ελλείψεων. Η σωστή καθοδήγηση και διατροφική εκπαίδευση θα βοηθήσει τον πάσχοντα να διαχειριστεί τη δυσανεξία στη γλουτένη.

Αν θέλεις να μάθεις τα πάντα για την υγιεινή διατροφή ακολούθησε με στο Instagram ή κάνε like στη σελίδα μου στο Facebook.

Για οποιαδήποτε πληροφορία μη διστάσεις να επικοινωνήσεις εδώ μαζί μου!

Πηγές: 

https://www.healthline.com/nutrition/signs-you-are-gluten-intolerant#celiac-symptoms

https://www.nhs.uk/conditions/coeliac-disease

https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/celiac-disease/dietary-changes-for-celiac-disease